लक्ष्मीमाङ् चेम्जोंग

लक्ष्मीमाङ् चेम्जोंग जीका केस्राहरु



- लक्ष्मीमाङ् चेम्जोंग

पाँचथर,हाल- मलेसिया 

  “मान्छे”


माया हुन्छ

बोली सुन्छ

साथ छुट्दा

अती रुन्छ

याद हुन्छ

नसा छुन्छ /
             ०७-०२-२०१२
      [प्रारम्भिक उत्तरार्द्ध चरणमा लेखिएको केस्रा]

    "चोट"

आयौ बाडेर नोट
गयौ दिएर खोट

मेरो आसाको मान्छे
मर्‍यौ पाएर भोट

फेरी नल्याउ नोट
जन भरी नै चोट /
                  २४-१२-२०११
       [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा]

     
      "झेल"

जती सक्छौ सक्दो खेल
मार देउ दु:ख झेल

दया माया भए किन ?
सधैं भरी हाल्छौ तेल

मान्छे मान्छे बिच खेल
अनि तिम्रो मान फेल /

                     २४-१२-२०११

              [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा] 

नारदमनि राई

नारदमनि राई जीका केस्राहरु

- नारदमनि राई

संखुवासभा,हाल- मलेसिया  

"विस्वास घात"



मैले दिएँ हात
उसले दियो लात

गरें थिएँ विस्वास
बद्लामा पाएँ घात

चाहिदैन हात
लाग्यो मलाई मात।
                      २५-०२-२०१२
      [प्रारम्भिक उत्तरार्द्ध चरणमा लेखिएको केस्रा]

   
     "साथ"

आज हदै भो घोर
जिन्दगीमा भो बोर

विस्वासलाई लात् मार्दै

आफ्नै साथी भो चोर

अपर्झट भो घोर
उसको अर्कै भो जोर।
                     २५-०२-२०१२
              [प्रारम्भिक उत्तरार्द्ध चरणमा लेखिएको केस्रा]

   ‎'दुर्भाग्य'

म त हजुर गिरेको
उहाँ मान्छे बिरेको

मलाई युद्ध लडाई
उहाँ तक्मा भिरेको

पाइलैपिच्छे गिरेको
सबैलाई पिरेको।
                    १७-०२-२०१२
             [प्रारम्भिक उत्तरार्द्ध चरणमा लेखिएको केस्रा]

"म  लुटिएँ"

दु:खले गरें मैले काम
अर्काले लुट्यो मेरो दाम

सम्झेर घरको स्थिती
न भने पानी न त घाम

भनिन कहिले साह्रो काम
सहनै पर्ने कस्तो ठाम।
              १६ -०२ -२०१२
         [प्रारम्भिक उत्तरार्द्ध चरणमा लेखिएको केस्रा]

   "बिछोड"

हास्छौ कति खित्का छोड्दै
पराईसंग नाता जोड्दै

कुल्चिएर वाचा कसम
हासी हासी साथ तोड्दै

गयौ तिमी मलाई छोड्दै
अर्कैतिर बाटो मोड्दै।
                     १४-०२-२०१२
          [प्रारम्भिक उत्तरार्द्ध चरणमा लेखिएको केस्रा]
             

 "मायाको खेल"

माया पिर्तिको खेल
बिना जन्जिरको जेल

भाग्यमा भए मिल्यो
नत्रभने भयो झेल

विना बिटको खेल
चलिरहेछ अचेल।                 
         १०-०२-२०१२
      [प्रारम्भिक उत्तरार्द्ध चरणमा लेखिएको केस्रा] 

     
    "जड्या "

लौ हेर यो जड्या
कुरो गर्छा सड्या

भन्छ जिब्रो बटार्दै
छैन मत चड्या

जाडले ढल्यो जड्या
भन्छ झन्डै लड्या।
          ०६-०१-२०१२
       [प्रारम्भिक उत्तरार्द्ध चरणमा लेखिएको केस्रा]

      "नतिजा"

डबल ९९ यो हो हुस्की
लिउने मैले चुस्की

बूढीलाई कान फुक्ने
त्यसैको बूढी खुस्कि

पीउदामा बूढी हुस्की
माइत जान्छे ठुस्कि।

             २३-१२-२०११
      [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा]
[ प्रयुक्त केस्रामा अंक ९९ को प्रयोग गरिएकोछ,केस्राको मान्यता अनुसार "आकृति र आवृति केस्रा" लेखनमा अंकको प्रयोग मान्य हुनेछ तर अलङ्कार केस्रामा मान्य हुने छैन।- प्र.सम्पादक  ]

स्याङ्जाली रमेश

 स्याङ्जाली रमेश,जीका केस्राहरु

- स्याङ्जाली रमेश

स्याङ्जा,हाल-यु.ए.ई.

"रमाउ"

हाँसी खुशी बाँच्नुहोस
जिन्दगी यो साँच्नुहोस

यो जुनीका दु:ख ब्यथा
संङ्घर्ष ले भाँच्नुहोस

मानब भै बाँच्नुहोस
रमाएर नाँच्नुहोस /
०३-१२-२०११[आकृति केस्रा]
[प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा]

"कुराई"

आलेख- अनुप्रास

- भक्ति प्रसाद पौड्याल

 मोरंग

अनुप्रास सम्बन्धी जानकारी               

"अनुप्रास" शब्द अनु+ प्र+ अस्+ घञ् को संयोगबाट बनेको हो । यो जोडमा अस् मात्र सार्थक धातु हो र बाँकी उपसर्ग तथा प्रत्यय रहेका छन् ।
संस्कृत साहित्यमा बहुधा चर्चित र पूर्वीय साहित्यमा पनि बहुधा प्रयुक्त शब्दालङ्कारका रूपमा अनुप्रासलाई नेपाली साहित्यमा पनि निकै महत्व दिइएको पाइन्छ । रस र भावको अभिव्यञ्जनामा अनुयायी यो अलङ्कारमा वर्णसाम्य हुन्छ । त्यसमा पनि व्यञ्जनको आवृत्तिलाई अनुप्रास मानिएको छ ।एकै प्रकारका व्यञ्जन वर्ण लगातार दोहोरिए पढ्न र सुन्नमा पनि चामत्कारिक लाग्छन् । त्यसो गर्दा अनुप्रास बन्छ ।यो पाँच प्रकारको हुन्छ ।

आङ्देम्बे राज

 आङ्देम्बे राज " सहयात्री" जीका केस्राहरु
 

- आङ्देम्बे राज "सहयात्री"

   पाँचथर,हाल-मलेसिया

 
     "चुलो"

साँझ बिहान् डढ्छ चुलो
नभनेरै धुँवा धुलो

ऐया आथा भन्दा भन्दै
दिनै बढ्छ घाउ ठुलो

सारै दुःखः पाउँछ चुलो
ओदान् भएपछि लुलो ।
                        १७-०२-०१२
              [प्रारम्भिक उत्तरार्द्ध चरणमा लेखिएको केस्रा]
    
     "घायल"

जलेर भएँ खरानी
पाईन्छ यँहा न पानी

खुनीले लाईन् डढेलो
मन् मेरो मानि नमानी

भएर बाँचे खरानी
यस्तै छ मेरो कहानी ।
                       १७-०२-०१२
            [प्रारम्भिक उत्तरार्द्ध चरणमा लेखिएको केस्रा]
  
    "सुन्दरी"

अप्सरा हौ की परी
साँच्ची नै छौ सुन्दरी

कल्कलाउँदो जोवन
फूलेछ बास्ना छरी

आकाशकी हौ परी
बस्या छौ आँखैभरी ।
                १७-०२-०१२
        [प्रारम्भिक उत्तरार्द्ध चरणमा लेखिएको केस्रा]

      "चुनौती"

हिडेर त्यसै, हामी रुक्दैनौँ
खुलेर लड्छौँ, हामी लुक्दैनौँ

अगाडि बड्छौ,हाँसेर मर्छौ
मर्नको लागी,हामी चुक्दैनौ 

चालेर पाईला, हामी रुक्दैनौँ
नामर्दा जस्तै, हामी झुक्दैनौँ।
                               १९-१०-२०११
                   [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा]

      "शान्ति"

 नजाउ शान्ति,तर्किएर
बिना कसुर,झर्किएर ।

नेपाल आमा,रुन्छिन् सधैं
बिलौनाको आँसु,छर्किएर

नजाउन,तर्किएर
आउन आउ,फर्किएर।
                      ११-१०-२०११
               [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा]

    
     "नीयत"
 
सुन्तलीलाई,मानेकोछु
हजारौँमा,छानेकोछु

दुँनियालाई,लोभ्याउने
उन्को बानि,जानेकोछु

त्यसैले त,मानेकोछु
एक् झापड,हानेकोछु ।
                      ११-१०-२०११
             [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा]


    "पिडा"

पिरतीले  दियो हात 
अनि पछि दियो घात

सहनुको सिमा छैन
चोटैचोट्को दियो खात

बेहोशीमा दियो हात
सधै लाग्ने दियो मात ।
                          १०-१०-२०११
                  [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा]

केहि केस्राहरु-२

  

     प्रारम्भिक चरणमा लेखिएका केहि केस्राहरु

- सन्जिब राई

झापा,हाल- मलेसिया

     "मस्क्यौरी"

   

   म त परेँ गाऊँले ठिटो

   खाई हुर्केँ आँटा र पिठो

   साथै लाने मन छ कान्छी

   मुग्लान नै पो लागौँ छिटो

   माया गर्ने गाँऊले ठिटो

   राख्छु खिलाई मिठो-मिठो /

              -०६-१२-०११

        [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा]

         

            ''बित्दो जोवन''

    रात उसै गरी ढल्दैछ 
       स्वास  उसै गरी चल्दैछ

 

   कति तड्पाऊँछौ हे प्रिया
मुटु उसै गरी जल्दैछ  
   
   बैंस उसै गरी ढल्दैछ
   मन  उसै गरी गल्दैछ /

                                 -१६-१०-०११

          [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा]

**************************************************

      "साथ"

 

    जस्को लागि थिएँ



- रमेश कुँवर "गोठाले"

उदयपुर,हाल-मलेसिया

          उस्कै निम्ती जिएँ

   

    हासो खुशी थोरै

    आँसु धेरै पिएँ
 

    म त उस्कै थिएँ    

    ठान्छे धोका दिएँ। 

          १५-११-२०११

        [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा]

 

 

        "धोका"

 नजानेर माया लाए
 जानी जानी धोका पाए

  

    ज्योतिषीले भन्दिएन
 भाग्य बुझ्न कती धाए

  

    बैगुनिलाई माया लाए
 कती मिठो धोका खाए।

              -०९-१०-२०११            

         [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा] 

******************************************************



- सुदिप कोईराला

  मोरंग  



       "फिक्री"

    चाहे तिमी  वर आउ
 या त कतै पर जाउ

    

    वास्ता फिक्री छैन तिम्रो
 म त त्यसै  दिन्न भाउ
 

    सम्झाउँछु बरु आउ
 विना माछी के को दाउ।

              -०७-१०-२०११

       [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा] 

************************************************



- रिखुराम सूर्यवंशी

पाल्पा,हाल- यु.ए.ई.  

         'स्वार्थ'

           साथी स्वरूप मान्छन्  

     जाली मलाई ठान्छन् 

 

     लेक बेशी जाउँ भन्दा  

     ताल मिलाई जान्छन्

    

         स्वार्थी मलाई मान्छन्
   र पनि साथ लान्छन् /

                ०५-१२-०११

     [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा] 

 

आलेख- हरफ

      ''केस्रा''मा हरफ समायोजन र अनुप्रास पुर्नावृति

               'केस्रा'भनेको कुनै पनि फल वा विषयवस्तुको एक खण्ड वा अंश हो जो
 फल खाईएको हो त्यसको मात्र स्वाद अन्तसम्म हुने गर्दछ,यसर्थ "केस्रा" एउटा
 विषय वा भावमा केन्द्रित भएर सटिक,चुस्त,सुक्ष्म लक्षणमा लेखिनु पर्दछ ।
          

जे.वि.राई"रुमानी"

जे.वि.राई "रुमानी" जीका केस्राहरु

   

    "सत्ता"



जे.वि.राई "रुमानी"

मोरंग,हाल- मलेसिया



यो  सत्ताको  जात

लागे  पछि  हात

धित  नै  नमर्ने

कस्तो  होला  मात

अचम्मको  जात

न  भरिन्छ  आत !

          २३-०१-०१२

      [प्रारम्भिक उत्तरार्द्ध चरणमा लेखिएको केस्रा] 

      "साली"

के  भो  भएर  काली

छे  साह्रै  दिलवाली

ससुराल्की गहना

उ  मेरी  प्यारी  साली

तन कि  मात्र  काली

मन कि छे  उज्याली  /

             १४-०१-०१२

       [प्रारम्भिक उत्तरार्द्ध चरणमा लेखिएको केस्रा] 

   ''हिउ फूल"

हिउ फुल्ने देशमा

हिउ फूल केशमा

हिउ जस्तै फूलेकी

हिउ साडी भेषमा

हिउ चुली देशमा

हिउ पारि त्यसमा /

             १९-१२-०११

       [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा ]

    ''धोकेवाज"

पैले  नाता जोड्यौ

अनि नाता गोड्यौ

रै छौ धोकेवाज

अन्तै नाता मोड्यौ

किन नाता जोड्यौ

अनि नाता तोड्यौ /

               १९-१२-०११

       [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा ]

     ''अनुरोध''

अंगालोबाट हटाऊ हात

बिर्सिदेऊ यो रंगिन रात

थाहा छदैछ त तिमीलाई

तिम्रो र मेरो मिल्दैन जात

बिन्ति नसमाऊ मेरो हात

यो समाजले लाउछ बात /

                 १९-१२-०११

           [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा ]

  "गार्ड"

मूल  घरको  आड

सधै  घोट्छ हाड

ढोकैमा  उभिएर 

तन्काउछ ढाड

हो  कम्पनीको  आड

ऊ  सेकुरिटी  गार्ड /

            १४-१२-०११

        [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा ]

   "श्रमिक"

रगत र पसिना दिएर
दु:ख र पीडाहरु पिएर


गर्दछ संघर्ष जो श्रमिक
फाटेको हृदय त्यो सिएर

जीवन बलिदान दिएर
बाँच्दछ पलपल खिएर /

                   २१-११-०१२ 

       [प्रारम्भिक चरणमा लेखिएको केस्रा ]